Pierwsza brytyjska kobieta szpieg - Krystyna Skarbek (Christine Granville) uhonorowana tablicą upamiętniająca English Heritage

W dn. 16 września br. English Heritage odsłoniło tablicę upamiętniającą, tzw. „blue plaque”, poświęconą Krystynie Skarbek (Christine Granville), agentce działającej w czasie II wojny światowej, którą brytyjski premier Winston Churchill określił mianem swojego „ulubionego szpiega”.  Tablica znajduje na fasadzie I Lexham Gardens Hotel w Kensington (ówczesnym Shelbourne Hotel), gdzie po wojnie Krystyna Skarbek mieszkała.

Krystyna Skarbek (Christine Granville) była pierwszą kobietą i najdłużej służącą agentką brytyjską w czasie II wojny światowej. Urodzona w Warszawie w 1908 jako Krystyna Skarbek, dołączyła do brytyjskiego wywiadu po niemieckiej inwazji na Polskę w 1939 r. Agent, który ją rekrutował, opisał Skarbek słowami: „Wielka polska patriotka, wytrawny narciarz i prawdziwa miłośniczka przygód”.

W czasie wojny Krystyna Skarbek wykazała się na frontach: wschodnim, zachodnim i na Bliskim Wschodzie. Posługiwała się wieloma pseudonimami, chociaż już na początku wojny otrzymała brytyjski paszport na nazwisko Granville, o czym w późniejszym czasie pisała: „Chcę zachować nazwisko Granville, na które sobie zapracowałam i z którego jestem bardzo dumna”. Jednymi z jej najbardziej imponujących misji było przedostanie się przez zaśnieżoną granicę polską w temperaturze -30°C, przemycenie mikrofilmu, który zawierał informacje na temat planów Adolfa Hitlera dotyczące inwazji nazistowskich Niemiec na Związek Radziecki, a także oswobodzenie  francuskich opozycjonistów z rąk Gestapo. Mówi się, że Skarbek była inspiracją dla postaci Vesper Lynd, bohaterki pierwszej powieści Iana Fleminga o Jamesie Bondzie pt. „Casino Royal” (opublikowanej w 1953 r.).

„Christine Granville dzielnie służyła Wielkiej Brytanii w czasie II wojny światowej, wykazując się ogromnym sprytem. Mamy nadzieję, że tablica upamiętniająca pozwoli większemu gronu osób poznać jej niezwykłą historię i związek z Londynem” -  powiedziała Anna Eavis, kurator generalny English Heritage.

Clare Mulley, autorka biografii Skarbek pt. „The Spy Who Loved”, dodała: „Zbyt często działaczki wojennej opozycji są wychwalane za swoje piękno i odwagę, a za mało mówi się o ich prawdziwych osiągnięciach. Krystyna Skarbek, aka Christine Granville, była jednym z najzdolniejszych agentów specjalnych, zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn, którzy służyli w brytyjskim wywiadzie w czasie II wojnie światowej”.

„Jej osiągnięcia takie, jak doprowadzenie do odwrotu oddziałów niemieckich w strategicznym punkcie w Alpach, spowodowały, iż Churchill nazwał ją swoim „ulubionym szpiegiem”, a Wielka Brytania przyznała jej Medal świętego Jerzego i Order Imperium Brytyjskiego”.

Arkady Rzegocki, Ambasador RP w Londynie, podkreślił, iż: „Wkład Krystyny ​​Skarbek w wysiłek aliantów jest niezaprzeczalny i przypomina o bliskiej i niezwykle efektywnej współpracy polskich i brytyjskich służb wywiadowczych.

„W ramach Special Operations Executive (SOE), organizacji utworzonej w celu prowadzenia misji szpiegowskich, sabotażowych i zwiadowczych w okupowanej przez nazistów Europie, Krystyna Skarbek zdobywała niezwykle cenne informacje takie, jak kluczowe informacje o przygotowaniach nazistów do operacji Barbarossa, planowanej inwazji nazistowskich Niemiec na Związek Radziecki. Skarbek zaimponowała brytyjskiemu premierowi Winstonowi Churchillowi tak bardzo, że nazwał ją swoim „ulubionym szpiegiem”. Dlatego też jestem ogromnie dumny z faktu, iż English Heritage uhonorowało Krystynę Skarbek tablicą upamiętniającą w hołdzie pamięci jednego z najwybitniejszych tajnych agentów II wojny światowej.

„Błękitna tablica” English Heritage znajduje się na budynku dawnego Shelbourne Hotel (obecnie I Lexham Gardens Hotel) w Kensington i zawiera zarówno przyjęte – brytyjskie, jak i polskie nazwisko agentki. Po zakończeniu swojej wybitnej kariery wojskowej w życiu Skarbek nastąpił okres, do którego odnosiła się jako „okropności czasu pokoju”. To właśnie w Shelbourne Hotel, prowadzonym przez Towarzystwo Pomocy Polakom, odnalazła wsparcie i dogodne zakwaterowanie. Hotel był jej domem od roku 1949 aż do  tragicznej śmierci z rąk prześladowcy w 1952 r.

„Błękitna tablica” English Heritage upamiętniająca Christine Granville jest jedną z najnowszych tablic poświęconych agentkom specjalnym z czasów II wojny światowej. Inne wyróżnione w ten sposób kobiety to m.in. Violette Szabo i Noor Inayat Khan. Jedynie 14% spośród ponad 950 tablic upamiętniających znajdujących się w Londynie jest poświęcona kobietom. Chociaż liczba ta jest zastraszająco niska, English Heritage od 2016 r. aktywnie działa na rzecz upamiętniania roli wybitnych kobiet w swojej kampanii „Tablice dla kobiet” ( ang. „Plaques for women”). Jeszcze w tym roku English Heritage odsłoni tablicę upamiętniającą Barbarę Hepworth - jedną z najwybitniejszych artystek XX wieku.